Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik Yayımlandı

Elektronik ticaretin gelişimine destek olmak, etkin ve adil bir rekabet ortamının tesis edilmesini sağlamak amacıyla 29.12.2022 tarihli 32058 sayılı Resmi Gazete’de Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik ("Yönetmelik")^[1] yayımlanarak 26.08.2015 tarihli Elektronik Ticarette Hizmet Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar Hakkındaki Yönetmelik^[2] yürürlükten kaldırıldı.

Ticaret Bakanlığı ("Bakanlık") tarafından söz konusu Yönetmelik ile (i) başlangıç, (ii) bilgi verme ve sipariş, (iii) hukuka aykırı içerik ve haksız ticari uygulamalar, (iv) fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlali, (v) aracılık sözleşmesi, (vi) yükümlülükler, (vii) reklam ve indirim bütçeleri, (viii) elektronik ticaret lisansı ve (ix) denetim ve çeşitli hükümler bölümleri adı altında birçok önemli ve kapsamlı değişiklikler gerçekleştirildi.

Yönetmelikte yapılan önemli değişiklikler ve eklemeler özetle aşağıdaki gibidir:

Getirilen Yeni Kavramlar

Yönetmelik ile ilgili pazarda ihtiyaç duyulan önemli birçok tanımlama yapılmış olup yeni eklenen kavramlardan bazılarına aşağıda yer verilmiştir. Buna göre:

• Aracılık Hizmeti, elektronik ticaret pazar yerinde elektronik ticaret işlemlerinin gerçekleştirilmesi ve siparişin teslimi amacıyla elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı tarafından elektronik ticaret hizmet sağlayıcı veya alıcıya sunulan her türlü hizmeti,
• Dâhili iletişim sistemi, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarla elektronik ticaret pazar yerindeki her türlü iletişimini kolay ve ücretsiz sağlamak üzere oluşturduğu sistemi,
• Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ("ETAHS"), elektronik ticaret pazar yerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayan aracı hizmet sağlayıcıyı,
• Elektronik ticaret hizmet sağlayıcı ("ETHS"), elektronik ticaret pazar yerinde ya da kendine ait elektronik ticaret ortamında mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapan ya da sipariş alan hizmet sağlayıcıyı,
• Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi ("ETBİS"), ETHS ve ETAHS’lerin kayıt altına alınması, elektronik ticaret verilerinin toplanması, bu verilerin işlenerek istatistiki bilgilerin üretilmesi amacıyla Bakanlık tarafından oluşturulan ve Kanun kapsamında kayıt ve bildirim yapılabilmesine imkân sağlayan bilgi sistemini,
• Elektronik ticaret ortamı, elektronik ticaret faaliyetinde bulunulan internet sitesi, mobil site veya mobil uygulama gibi platformları,
• Elektronik ticaret pazar yeri, ETAHS’nin aracılık hizmetini sunduğu elektronik ticaret ortamını,
• Net işlem hacmi, iptal ve iadeler hariç olmak üzere, ETAHS için aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerleri, ETHS için ise elektronik ticaret pazar yeri niteliğini haiz olmayan kendine ait elektronik ticaret ortamları üzerinden belirli bir dönemde yapılan sözleşme ve verilen siparişler için düzenlenmesi gereken nihai fatura veya fatura yerine geçen belge değerleri toplamını

ifade etmektedir.

Bununla birlikte Yönetmelik’te tanımlar kısmında ETAHS ve ETHS’lerin net işlem hacimleri ve işlem sayılarına bağlı olarak orta, büyük ve çok büyük ölçekli olmak üzere üçlü bir ayrıma gidilmiş ve bu kategorilere ilişkin ilgili kriterler ayrıca tanımlanmıştır.

Bilgi Verme ve Siparişe İlişkin Yükümlülükler

Yönetmelik’in 5. ve 6. maddeleri ile ETHS ve ETAHS’lerin ana sayfalarında eksiksiz şekilde bulundurmaları gereken bilgilere yer verilmiştir.

Bunun yanında ETAHS’lere getirilen doğrulama yükümlülüğü sebebiyle elektronik ticaret pazar yerinde satış yapan ETHS, merkez adresini, elektronik posta adresini ve telefon numarasını ETAHS’ye bildirmeli ve bu madde kapsamındaki bilgiler ile ilgili değişiklikleri değişikliğin gerçekleştiği tarihi izleyen gün sonuna kadar dâhili iletişim sistemi üzerinden ETAHS’ye iletmelidir. ETAHS ise kendisine iletilen bu bilgilerin ulaşılabilir olması için gerekli teknik imkanları sağlamalıdır.

ETHS’nin 5. madde kapsamında sunduğu tanıtıcı bilgilerin ETAHS tarafından doğrulanması ve güncelliğinin kontrolünün sağlanması gerekmektedir. Bu sebeple ETAHS, her takvim yılının ilk üç ayı içinde gerekli kontrolleri yapmalıdır. Bilgilerin güncel olmaması durumunda ETHS kendisine ETAHS tarafından dahili iletişim sistemi üzerinden yapılan bildirim sonrasında en fazla üç iş günü içinde bilgileri güncellemekle yükümlüdür. ETAHS, verilen bu süre içinde tanıtıcı bilgilerini güncellemeyen ETHS’ye bu bilgileri güncelleyene kadar yalnızca mevcut siparişlere ilişkin aracılık hizmeti sunabilecektir. ETAHS, kamu kurum ve kuruluşlarının kendisiyle doğrudan iletişim kurması amacıyla en az bir gerçek veya tüzel kişiyi irtibat noktası olarak belirlemeli ve iletişim bilgilerini ETBİS üzerinden Bakanlığa bildirmelidir.

Ayrıca Yönetmelik’in 7. maddesinde yer verilen hükme göre ETAHS ve kendisine ait elektronik ortamda satış yapan ETHS’ler “işlem rehberi” başlığı altında aşağıdaki bilgilere de yer vermeli ve güncel olduklarından emin olmalılardır:

• Sözleşmenin kurulabilmesi için mal ve hizmetin seçilmesi, teslimat ve ödeme bilgilerinin girilmesi ile siparişin onaylanması gibi gerekli aşamaları gösterir şekilde teknik adımlar,
• Sözleşmenin elektronik ortamda saklanıp saklanmayacağı ile bu sözleşmeye alıcının daha sonra aynı ortamda erişiminin mümkün olup olmayacağı ve bu erişimin ne kadar süreyle sağlanacağına ilişkin bilgi,
• Alıcının siparişi vermeden önce veri girişindeki hatalarını belirleyebilmesi ve düzeltebilmesi amacıyla özet sipariş formu ile geri al gibi teknik araçların sunulacağına ilişkin bilgi,
• Alıcıyla arasında uyuşmazlık çıkması halinde varsa alternatif uyuşmazlık çözüm mekanizmaları.

Yönetmelik’in 8. maddesinde “siparişe ilişkin yükümlülükler” başlığı ile ETAHS ve ETHS’lere yükümlülükler getirilmiştir. Buna göre ETAHS ve kendisine ait elektronik ticaret ortamında faaliyet gösteren ETHS’ler:

• İkinci el malların ayrı kategoride satışa sunulmasını,
• Siparişin onaylanması aşamasında ve ödeme bilgilerinin girilmesinden önce, vergi ve teslimat masrafları da dâhil olmak üzere alıcının ödeyeceği toplam bedelin ve sözleşmenin diğer şartlarının alıcı tarafından açıkça görülmesini,
• Mal veya hizmetin toplam bedeli, fiyatın hesaplanma usulü ve teslimat masrafları önceden belirlenemiyorsa buna ilişkin ek masrafların ödenebileceği bilgisini,
• Alıcının siparişi onaylamasından önce veri girişindeki hatalarını belirleyebilmesi ve düzeltebilmesi amacıyla özet sipariş formu ile geri al gibi teknik araçları,
• Sözleşme hükümlerinin, alıcı tarafından yeniden görülebilmesi, basılı bir şekilde kullanılabilmesi ve saklanabilmesi amacıyla söz konusu hususların alıcıya fiziki veya elektronik ortamda temin edilmesini

sağlamalılardır.

Hukuka Aykırı İçerik ve Haksız Ticari Uygulamalar

Diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmadıkça, ETAHS’ler ETHS tarafından sunulan içerik ve içeriğe konu mal veya hizmetle ilgili hukuka aykırılıklardan sorumlu değildir. ETAHS’nin içeriğin hukuka aykırı olduğundan haberdar olması halinde bu içeriği kırk sekiz saati geçmemek üzere gecikmeksizin yayımdan kaldırmalı ve hukuka aykırı bu hususu ETHS ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına gerekçesiyle bildirilmelidir. Hukuka aykırı içeriğin (i) 24. madde kapsamında ETAHS tarafından tespit edilmesi, (ii) yargı mercilerinin hukuka aykırı içeriğe ilişkin kararının ETAHS’ye bildirilmesi, (iii) Bakanlık’ın ya da görev alanlarına giren konularda diğer kamu kurum ve kuruluşlarının hukuka aykırı içerik bildiriminde bulunması gibi durumlarda ETAHS’ın bu hukuka aykırı içerikten haberdar olduğu kabul edilecektir.

Yönetmelik’in 11. maddesi kapsamında elektronik ticarette haksız ticari uygulamada bulunulamayacağı düzenlenmiştir. ETAHS’nin, aracılık hizmeti sunduğu ETHS’nin ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya belirli bir kararı almaya zorlayarak normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan uygulamalarının haksız olduğunun kabul edileceği düzenlenmiştir. Yönetmelik’in 11/2 bendi uyarınca özetle:

1. ETHS’ye yapılması gereken ödemenin en geç, ürün satış bedelinin ETAHS’nin tasarrufuna girdiği ve siparişin alıcıya ulaştığı tarihten itibaren beş iş günü içinde yapılmaması,
2. ETAHS tarafından ETHS’nin kampanyalı mal veya hizmet satışına zorlanması,
3. ETHS ile olan ticari ilişki koşullarının, yazılı veya elektronik ortamda yapılan aracılık sözleşmesiyle belirlenmemesi, bu sözleşmenin açık, anlaşılır ve ilgili sistem üzerinden erişilebilir olmasının sağlanmaması,
4. ETHS aleyhine aracılık sözleşmesinde geçmişe yönelik veya tek taraflı değişiklik yapılması ya da buna imkân sağlayan herhangi bir hükme aracılık sözleşmesinde yer verilmesi,
5. Herhangi bir hizmet verilmediği veya verilen hizmetin türü, bedelinin veya oranının aracılık sözleşmesinde belirtilmediği hâlde ETHS’den bedel alınması,
6. Aracılık sözleşmesinde herhangi bir nesnel ölçüte yer verilmediği hâlde ETHS’ye sunulan hizmetin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılması,
7. ETAHS tarafından ETHS’nin önceden onayı alınmaksızın, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda belirtilen sürelerin üzerinde cayma hakkı süreleri belirlenmesi,
8. ETAHS tarafından ETHS’lere, kendi ürün ve faaliyetleri hakkında gerçek dışı veya yanıltıcı açıklama ve bildirimde bulunulması

hallerinin her durumda haksız ticari uygulama sayılabileceği düzenlenmiştir.

Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakkı İhlalleri

Fikri ve sınai mülkiyet haklarına yönelik ihlaller şikayete tabidir ve şikayet başvurusu dahili iletişim sistemi, KEP veya noter aracılığı ile ETAHS’ye yapılmaktadır. Şikayet başvurusuna eklenmesi gereken bilgi, belge ve sair hususlar Yönetmelik’in 12. maddesinde düzenlenmiştir. Bu madde kapsamında belirtilen hususları içermeyen başvuruların ETAHS tarafından işleme alınmayacağı ayrıca belirtilmiştir. ETAHS, şikayet başvurusunun kendisine ulaşmasından itibaren kırk sekiz saati geçmemek üzere gecikmeksizin şikayete konu ürünü yayımdan kaldırarak durumu ETHS’ye ve hak sahibine bildirir; bildirimde ayrıca şikayet başvurusuna itiraz yöntemleri belirtilir.

Şikayet başvurusuna itiraz yöntemi, Yönetmelik’in 13. maddesinde düzenlenmiş olup; ürünü yayımdan kaldırılan ETHS tarafından bu maddede itiraz başvurusunda bulunması gerekli bilgi, belge ve deliller ile dahili iletişim sistemi, KEP veya noter aracılığıyla ETAHS’ye yapılmalıdır. ETHS’nin itirazında haklı olduğunun bu madde kapsamında sunulan bilgi ve belgelerden açıkça anlaşılması halinde ETAHS, şikâyete konu ürünü itiraz başvurusunun kendisine ulaşmasından itibaren en geç yirmi dört saat içinde ilgili içeriği yeniden yayımlar ve durumu hak sahibi ile ETHS’ye gecikmeksizin bildirir.

Son olarak ETAHS tarafından yapılacak inceleme yalnızca ETHS’den temin edilen bilgi ve belgelerin incelenmesi ile sınırlı olduğu düzenlenmiştir. İlgililerin genel hükümlere göre adli ve idari mercilere başvurma hakları ayrıca saklıdır.

Aracılık Sözleşmesi

ETAHS ve ETHS arasındaki ticari ilişkinin koşullarının yazılı şekilde veya elektronik ortamda düzenlendiği aracılık sözleşmesinde yer alması gereken asgari unsurlar Yönetmelik’in 15. maddesinde düzenlenmiştir. Ayrıca madde 15/2’de aracılık sözleşmesinde yer alması gereken ek unsurlar düzenlenmiştir. Buna göre ETAHS tarafından yapılacak aracılık sözleşmesinde madde 21/1-c’de yer alan verilerin ETHS tarafından bedelsiz ve etkin şekilde taşınımı, aracılık sözleşmesinin süresi içinde bu verilere erişim sağlamasına teknik imkan sunacağına ilişkin bilgiyi, ETHS’nin veriye erişim ve veri taşıma taleplerinin alıcı bilgileri anonimleştirilerek on beş gün içinde karşılanacağına ilişkin bilgilere de yer vermelidir.

ETAHS, aracılık sözleşmesi değişikliğine ilişkin bildirimi dâhili iletişim sistemi ve ayrıca onaylanmış elektronik iletişim adresi üzerinden ETHS’ye yapar. ETAHS, tarafından daha uzun bir süre belirlenmemiş olması durumunda sözleşme değişiklikleri bildirim tarihinden itibaren on beş gün içerisinde uygulamaya konulur. Ancak teknik geliştirme yapılması gerektiren haller, komisyon oranlarının ve diğer hizmet bedellerinin arttırımı, aracılık hizmetini kısıtlama, askıya alma veya sonlandırma, ETHS’ye yeni cezai şart getirme veya hak ve menfaat dengesinin ETHS aleyhine bozulması gibi sonuçlar doğan durumlarda bu süre otuz gündür. ETHS, bu sürenin sona ermesinden önce dahili iletişim sistemi üzerinden bildirimde bulunarak aracılık hizmet sözleşmesini tazminatsız feshedebilir.

Yönetmelik’in 17. maddesinde aracılık hizmetinin kısıtlanması, askıya alınması ve sonlandırılması halleri düzenlenmiştir. Bu madde uyarınca ETAHS, aracılık sözleşmesinde yer verilen nesnel ölçütler hariç olmak üzere aracılık hizmetini kısıtlayamaz, askıya alamaz veya sonlandıramaz. ETAHS, mevzuattan kaynaklanan, kamu düzenini ilgilendiren veya gecikmesinde sakınca bulunan, dolandırıcılık, veri ihlali veya siber güvenlik riski içeren durumlarda gerekçesini ETHS’ye gecikmeksizin bildirerek verdiği aracılık hizmetini derhal kısıtlayabilir, askıya alabilir veya sonlandırabilir. Bunun dışında kalan hususlar için ETAHS’ın ETHS’den açıklama talep etmesi ve bu açıklamalar için üç iş günü süre vermesi gerekir. Bu süre zarfında açıklama yapılmaması ya da yapılan açıklamaların yeterli olmaması durumlarında ETAHS aracılık hizmetini kısıtlayabilir, askıya alabilir veya sonlandırabilir. ETAHS bu durumda kararını, ETHS’nin açıklamasının kendisine ulaştığı tarihten itibaren yedi iş günü içinde veya açıklama sunulmaması halinde açıklama için verilen üç iş gününün sonunda ETHS’ye bildirir.

Reklam ve İndirim Bütçesi Limitleri

Yazılı, işitsel ve görsel medya, dijital mecra, sosyal medya veya açık ya da kapalı alanlarda veya tanınmış kişi gibi iletişime elverişli her türlü araç kullanılarak yapılan; mal ve hizmetlerin çevrim içi veya çevrim dışı mecralarda tanıtılması, görünürlüğünün artırılması ya da erişiminin kolaylaştırılması, alıcıların satın alma veya kiralama kararlarının etkilenmesi, söz konusu mal ve hizmetlere erişimin kolaylaştırılması amacıyla gerçek veya tüzel kişiler ile doğrudan ya da dolaylı ekonomik menfaat sağlanması gibi sponsorluk faaliyetleri dahil tanıtım ve pazarlama iletişimi reklam kabul edilmektedir. Yönetmelik’in 28. maddesinde büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS’lere ayrılacak olan reklam bütçesi, oranları, reklam harcamaları açısından da bir takım yükümlülük getirilmektedir. Örneğin, büyük ve çok büyük ölçekli ETHS, net işlem hacminin aynı takvim yılına ilişkin on iki aylık ortalama Tüketici Fiyat Endeksi değişim oranı uygulanmış tutarının otuz milyar Türk liralık kısmı için bu tutarın yüzde ikisine, otuz milyar Türk lirasının üzerindeki kısmı için ise bu tutarın binde üçüne kadar reklam harcamasını izleyen takvim yılında yapabilir.

ETAHS’nin, alıcı ve ETHS’ler, ETHS’nin ise alıcılar adına katlandığı maliyetler, bunlara sağlanan promosyon, ödül, puan, kupon, hediye çeki ve benzeri imkânlar ile diğer ekonomik menfaatler indirim bütçesi içinde değerlendirilir. Yönetmelik’in 29. maddesinde ayrıca her durumda indirim kabul edilebilecek durumlar, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS’lerin indirim bütçesine ilişkin yükümlülükleri, indirim bütçesi oranları ayrıca düzenlenmiştir. Büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS’lere ayrılan indirim bütçesi ise yukarıda yer verilen reklam bütçesindeki oranlar ile aynıdır.

Elektronik Ticaret Lisansı

Yönetmelik’in 30. maddesinde bir takvim yılındaki net işlem hacmi on milyar Türk lirasının üzerinde ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan ETAHS, büyük ölçekli ve çok büyük ölçekli ETAHS ile orta, büyük ve çok büyük ölçekli olup toplam satış hasılatının yarısından fazlasını elektronik ticaret satışlarından elde eden ETHS, faaliyetine devam edebilmek için Bakanlık’tan lisans almak veya lisansını yenilemek zorundadır. Lisans alma ve yenileme başvurusu her takvim yılının mart ayı içinde ETBİS üzerinden yapılır ve başvurular on beş gün içinde sonuçlandırılır.

Yürürlük Tarihi

Yönetmeliğin “Dâhili İletişim Sistemi”ni düzenleyen 18. maddesi 01.07.2023 tarihinde, “Reklam ve İndirim Bütçeleri”ni düzenleyen 28. ve 29. maddeleri 2022 takvim yılına ilişkin net işlem hacimlerine de uygulanmak üzere 01.01.2023 tarihinde, “Veri Kullanımı ve Paylaşımı”nı düzenleyen 21. maddesi ile “Elektronik Ticaret Lisansı Başvurusunun Sonuçlandırılması”nı düzenleyen 31. maddenin 5. fıkrası 01.01.2024 tarihinde diğer hükümler ise yayım tarihi olan 01.01.2023 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Sonuç

Yönetmelik ile teknolojide yaşanan gelişmelerle her geçen gün büyüyen elektronik ticaret sektöründe ihtiyaç duyulan uyum süreci gerçekleştirilmiştir. Nitekim Yönetmelik ile sektörel önem arz eden tanımlamalara detaylı bir şekilde yer verilmiş, haksız rekabetin önüne geçilebilmesi için haksız ticari uygulama sayılabilecek haller sayılmış, son yıllarda sayıları oldukça artan fikri ve sınai hak ihlallerinin de önüne geçmek amacıyla gerekli önlemlere yer verilmiştir. Yönetmelik’te ETAHS ve ETHS’lerin uyması gereken yükümlülüklere detaylıca yer verilmiş olması, ilerleyen günlerde bu yükümlülüklere uyulup uyulmaması noktasında yoğun takip ve denetimi de beraberinde getirebilecektir. Yönetmekte belirtilen yükümlülüklere, Bakanlığı yanıltmaya yönelik iş ve işlemlerle aykırı davranılması halinde 6563 sayılı Kanun’unda düzenlenmiş olan idari para cezaları gündeme gelebilecektir. 6563 sayılı Kanun’un 12/5 bendine atıfla söz konusu idari para cezalarına ilişkin fiillerin, Bakanlık’ı yanıltmaya yönelik iş ve işlemlerle gerçekleştirilmesi hâlinde ise cezaların on katı uygulanabileceği hususu da unutulmamalıdır. Bu nedenle hem yürürlüğe giren hem de önümüzdeki günlerde yürürlüğe girecek olan düzenlemeler açısından, tüm ETAHS ve ETHS’lerin yukarıda özetlenen düzenlemeler dahilinde uyum süreçlerini eksiksiz olarak tamamlamaları ve Yönetmelik tarafından öngörülen hukuki yükümlülükleri yerine getirmeleri önem arz etmektedir.

[1] https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/12/20221229-5.htm

[2] https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/08/20150826-10.htm